13.9.2024 | Dziewuchy @ HER Docs x filmPOLSKA: Good Girls No More | Discussion

W Berlinie odbywa się festiwal Film Polska. Zostałyśmy zaproszone do udziału w dyskusji po projekcji filmów z sekcji HER docs pod tytułem  „Grzeczne już byłyśmy” („Good Girls No More”).  HER docs to niezwykły projekt promujący sztukę filmową kobiet.

Das Film Polska Festival findet in Berlin statt. Nach der Vorführung von Filmen aus der Sektion HER docs “Good Girls No More” wurden wir zu einer Diskussion eingeladen. HER docs ist ein außergewöhnliches Projekt zur Förderung der Filmkunst von Frauen*.

Diskussion:
Sonja Eismann – Journalistin und Kulturexpertin, Mitbegründerin und Herausgeberin des deutschen feministischen Magazins Missy Magazine,
Anna Krenz – Künstlerin, Architektin, Autorin und Aktivistin, Gründerin des Kollektivs Dziewuchy Berlin.
Das Gespräch wurde von Aleksandra Nowak geleitet – Journalistin, Autorin, Kulturexpertin, Aktivistin. Autor des Buches „Fuck Out! „Die Geschichte des Frauenzorns“ (herausgegeben von Znak).

www.herdocs.pl/ 

Film POLSKA Festival: instytutpolski.pl/berlin/2024/07/27/19-filmpolska-polnisches-filmfestival/

instytutpolski.pl/berlin/19-filmpolska/herdocsxfilmpolska/ 

13 września 2024 | 18:00

Wolf Kino

***

(wersja polska poniżej)

“Das Programm ist der Auftakt einer neuen Reihe im Festivalprogramm, die unkonventionelle Filmfestivals und -initativen aus Polen vorstellt. In diesem Jahr haben die Kuratorinnen von HER Docs speziell für das Berliner Publikum ein Programm zusammengestellt. Seit 2019 bemüht sich die Stiftung HER Docs darum, das Filmschaffen von Frauen bekannt zu machen sowie ihre Stellung in den Bereichen Kultur, Kunst und Dokumentarfilm hervorzuheben bzw. zu stärken. Eines der Hauptziele der Stiftung ist die Bildung mithilfe von Dokumentarfilmen mit besonderem Augenmerk auf das junge Publikum. Zu den wichtigsten Initiativen der Stiftung gehört das HER Docs Film Festival – ein internationales Festival, das in Warschau die ganze Bandbreite weiblichen Schaffens im Dokumentarfilm präsentiert. Dazu gesellt sich das HER Docs Forum – ein Event, welches sich Frauen widmet, die sich professionell mit Dokumentarfilmen beschäftigen. Die Stiftung ist das ganze Jahr über aktiv und organisiert Screenings auf Leinwänden und online, Diskussionsrunden, Begegnungen mit Filmschaffenden sowie Workshops. Darüber hinaus macht sie das Schaffen polnischer Dokumentarfilmerinnen im Ausland bekannt. Kuratorinnen: Weronika Adamowska, Marta Golba-Naumann & Kasia Świątoniowska

Good Girls No More

So sehr die vergangene Dekade durch einen politischen Rechtsruck geprägt war, so sehr kam es auf gesellschaftlicher Ebene zu einem Erstarken feministischer Bewegungen – einer Blütezeit des Aufruhrs, des gemeinsamen körperlichen Erlebens vom Gemeinschaft beim Gang auf die Straße und der Demonstration von Widerstand. Es war eine Zeit, in der neue Fragen zum Verständnis von Geschlechtlichkeit gestellt wurden und in der jahrzehntelang aufgebaute Tabus dekonstruiert wurden; eine Zeit, in der eine neue Sprache gesucht wurde, welche den Rahmen von Stereotypen sprengen, binäre Konstruktionen auflösen und auch Personen, Gruppen und Themen berücksichtigen kann, die bislang in den Bereich der sozialen Unsichtbarkeit gedrängt worden waren.

Die im Programm „Good Girls No More“ versammelten Kurzfilme entstanden im Laufe der vergangenen Dekaden und reagieren zum Teil auf diese Veränderungen, treten mit ihnen aufmerksam und sensibel in Kontakt, sagen sie teilweise voraus, bilden das Präludium eines anschwellenden Aufbegehrens gegen die engen, erdrückenden gesellschaftlichen Erwartungen und entwerfen eine Genealogie des Widerstands.

Der Aufruhr hat im Programm unzählige Namen und Gesichter. Er kann sich auf der Straße manifestieren („Polish Women on Strike“ von Kasia Prus), aber ebenso im Verhältnis zum eigenen Körper oder im Kampf um eine würdige Comic-Superheldin – einem Kampf, in dem der Lorbeerkranz die Akzeptanz ist („My Fat Arse and I“ von Yelyzaveta Pysmak).

Der Widerstand kann auch in fantastischen Spinnereien erwachen, beispielsweise in solchen, in denen mit – ungeniert von Film-Rächerinnen inspirierten – Ausdrucksmitteln der Weg zur Bändigung der Freiheit geebnet wird, wie in „Blood and Flowers“ von Sabina Gryczan. Oder in denen, dank derer man die festgeschriebene Geschichte neu lesen kann – wie in „Grandmamauntsistercat“ von Zuza Banasińska, wo propagandistische Archivmaterialien aus dem kommunistischen Polen so umgestaltet werden, dass man sich mit ihnen in eine neue Realität träumen kann – wie verzaubert von der slawischen Hexengestalt Baba Jaga, die hier nicht mehr eine Bündelung von Ängsten des Patriarchats verkörpert, sondern mit der Macht einer prähistorischen Göttin etablierte binäre Denk- und Sichtweisen hinterfragt.

Ebenfalls auf Archivmaterial – diesmal Fotografien aus der Vorkriegspresse und Kunst-Publikationen der Sechzigerjahre – greift Agnieszka Polska („Correction Exercises“) zurück. Sie versetzt in der Zeit stehen gebliebene Körperbilder in Bewegung und lässt sie völlig neue Geschichten erzählen.

Im Übrigen ist das Programm voll von Filmen, in denen die Körperlichkeit im Mittelpunkt steht und aus verschiedenen Perspektiven betrachtet wird. Das kann eine Berührung sein, welche der Züchtigung des Körpers dient, aber auch eine, die sinnlich und affirmativ ist. Oder eine Berührung, die typisch für Handarbeit ohne jeglichen erotischen Kontext ist – obwohl sie der Herstellung erotischer Spielzeuge dient („The Vibrant Village“ von Weronika Jurkiewicz). Letztendlich kann es auch eine hartnäckige, grenzüberschreitende Berührung („You Are Overreacting“ von Karina Paciorkowska) sein, welche die Erfahrung verschiedener Formen von Gewalt im öffentlichen Raum vermittelt. Sexistische Kommentare ergießen sich aus Bildschirmen und scheinen im urbanen Raum auf, erzeugen einen beklemmenden Eindruck und wecken Zorn, gemischt mit dem Gefühl von Machtlosigkeit.

Beengend kann auch das magisch gewebte Netz familiärer Erwartungen sein. In „Dress Me“ beschließt Małgorzata Goliszewska, jede einzelne dieser Erwartungen wörtlich zu nehmen und sich selbst mit den Augen ihrer Umgebung zu betrachten wie in Spiegeln. Getrieben von kritischen Kommentaren über ihr Aussehen entschließt sie sich zu einem kreativen Experiment – sie durchläuft die von ihr erwarteten Metamorphosen und legt die von ihrer Mutter, Großmutter und Freundin ausgesuchten Kleider an. Damit spiegelt sie deren Vorstellungen von Weiblichkeit.

Weiblichkeit muss jedoch nicht zwingend ein von oben verordneter Katalog aus Geboten und Verboten sein – ein von jemand anderem ausgewähltes Kleid, das zu eng und verführerisch ist, das wir uns mit Mühe überstreifen und in dem Bewusstsein tragen, dass es unsere Bewegungsfreiheit einschränkt. Das Programm „Good Girls No More“ zeigt, dass es höchste Zeit ist, in ein Kleid aus eigenen Vorstellungen zu schlüpfen. [Aleksandra Nowak, Übs: Rainer Mende]

Auf die Vorführung folgt eine Diskussion mit Expertinnen für Aktivismus, Wissenschaft und Kunst, in welcher die in den Filmen angesprochenen Themen vertieft werden und die polnische Perspektive durch internationale Kontexte erweitert wird.

13.09. / 18:00 / Wolf Kino”

“GRZECZNE JUŻ BYŁYSMY filmPOLSKA x HER Docs 2024 O ile ostatnia dekada w polskiej polityce była wyraźnie naznaczona skrętem w prawo, o tyle w wymiarze społecznym jednocześnie miało miejsce intensywne feministyczne wzmożenie. Czas rozkwitającego buntu. Wspólnotowości rozrastającej się w ucieleśnionym doświadczeniu wychodzenia na ulicę i demonstrowania oporu. Czas zadawania nowych pytań o sposoby rozumienia płci, stopniowego rozbrajania zbieranej przez dekady kolekcji tabu. Czas poszukiwania nowego języka, który mógłby rozszczelniać ramy stereotypów, upłynniać binarność, a także uwzględniać osoby, grupy i tematy dotychczas spychane w obszar społecznej niewidzialności. Zebrane w ramach sekcji „Grzeczne już byłyśmy” krótkie metraże powstałe na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat po części reagują na te zmiany, pozostają z nimi w uważnym i czułym kontakcie, a po części dopiero je zapowiadają, stanowią preludium do rozlania się powoli pęczniejącego sprzeciwu dla zbyt ciasnych, duszących społecznych oczekiwań, mapują genealogię oporu. W „Grzeczne już byłyśmy” bunt ma niezliczone imiona i twarze. Może manifestować się na ulicach („Strajk polskich kobiet” reż. Kasia Prus), ale też w stosunku do własnego ciała, toczeniu batalii godnej komiksowej superbohaterki – walki, której stawką jest zwycięstwo w postaci akceptacji („Ja i moja gruba dupa” reż. Yelyzaveta Pysmak). Opór może rozbudzać się też w akcie snucia fantazji. Tych, które pozwalają na nieskrępowaną ekspresję zapożyczoną od filmowych mścicielek i torują drogę do oswajania się z wolnością („Krew i kwiaty” reż. Sabina Gryczan). I tych, które sprawiają, że można na nowo odczytać zapisaną już historię – jak w „Grandmamauntsistercat” (reż. Zuza Banasińska), gdzie powstałe w komunistycznej Polsce archiwalne materiały o charakterze propagandowym zostają przekształcone tak, by dało się wyśnić nową rzeczywistość. Jakby zaczarowaną przez patronującą filmowi słowiańską wiedźmę, Babę Jagę, która w „Grandmamauntsistercat” nie stanowi już zbitki lęków patriarchatu – zamiast tego może pochwalić się mocą prehistorycznej bogini i stawiać przed nami zadanie konfrontowania się utartymi, binarnymi sposobami myślenia (i patrzenia). Archiwalne materiały – tym razem fotografie znalezione w przedwojennej prasie i publikacjach o sztuce z lat 60. – wykorzystuje również Agnieszka Polska („Ćwiczenia korekcyjne”), wprawiając zatrzymane w czasie obrazy ciała w ruch i pozwalając im opowiedzieć zupełnie nowe historie. Sekcja obfituje zresztą w tytuły stawiające cielesność w centrum rozważań, dotykające jej z różnych perspektyw. Może być to dotyk służący do karcenia ciała, ale również sensualny i afirmujący. Może być to dotyk charakterystyczny dla pracy rąk, pozbawiony erotycznego kontekstu, mimo tego, że prowadzący do wytwarzania… erotycznych gadżetów, jak w „The Vibrant Village” (reż. Weronika Jurkiewicz). Może być to wreszcie dotyk natarczywy, przekraczający granice, jak w „Nie masz dystansu”. Karina Paciorkowska oddaje doświadczenie funkcjonowania w przestrzeni publicznej naznaczonej różnymi formami przemocy. Seksistowskie komentarze wylewają się z ekranów i ożywają w przestrzeni miejskiej, tworząc poczucie osaczenia i rozbudzając gniew zmieszany z bezsilnością. Osaczająca może być też misternie tkana sieć oczekiwań rodziny. W „Ubierz mnie” Małgorzata Goliszewska postanawia każde z tych oczekiwań dosłownie przymierzyć i przejrzeć się w oczach otoczenia niczym w zestawie luster. Pod wpływem krytycznych komentarzy na temat swojego wyglądu decyduje się na twórczy eksperyment – postanawia poddać się zaplanowanym dla niej metamorfozom, założyć na siebie ubrania wybrane przez mamę, babcię oraz przyjaciółkę, odzwierciedlające ich wyobrażenia o kobiecości. Jednak kobiecość nie musi być ustalonym odgórnie zestawem nakazów i zakazów – wybraną przez kogoś innego, zbyt wąską, uwierającą sukienką, którą zakładamy z trudem i nosimy ze świadomością, że blokuje swobodę ruchów. Sekcja „Grzeczne już byłyśmy” pokazuje, że czas najwyższy, by zacząć przymierzać własne wyobrażenia. *** Po pokazie shortów „Grzeczne już byłyśmy” odbędzie się dyskusja z udziałem ekspertek z obszaru aktywizmu, nauki i sztuki, rozwijająca wybrane wątki poruszane w krótkich metrażach i uzupełniająca polską perspektywę o międzynarodowe konteksty.”

Fotos: Katarzyna Mazur